ทัศนศิลป์ ม.5

           3. น้ำหนักของสี (Values) หมายถึง สีที่สดใส (Brightness) สีกลาง (Grayness) สีทึบ (Darkness) ของสีแต่ละสี สีทุกสีจะมีน้ำหนักในตัวเอง ถ้าเราผสมสีขาวเข้าไปในสีใดสีหนึ่ง สีนั้นจะสว่าวขึ้น หรือมีน้ำหนักอ่อนลง ถ้าเพิ่มสีขาวเข้าไปทีละน้อยๆ ตามลำดับ เราจะได้น้ำหนักของสีที่เรียงลำดับจากแก่สุด ไปจนถึงอ่อนสุด น้ำหนักอ่อนแก่ของสีก็ได้ เกิดจากการผสมด้วยสีขาว เทา และ ดำ น้ำหนักของสีจะลดลงด้วยการใช้สีขาวผสม ( tint) ซึ่งจะทำให้ เกิดความรู้สึกนุ่มนวล อ่อนหวาน สบายตา น้ำหนักของสีจะเพิ่มขึ้นปานกลางด้วยการใช้สีเทาผสม ( tone) ซึ่งจะทำให้ความเข้มของสีลดลง เกิดความรู้สึก ที่สงบ ราบเรียบ และน้ำหนักของสีจะเพิ่มขึ้นมากขึ้นด้วยการใช้สีดำผสม ( shade) ซึ่งจะทำให้ความเข้มของสีลดความสดใสลง เกิดความรู้สึกขรึม ลึกลับ น้ำหนักของสียังหมายถึงการเรียงลำดับน้ำหนักของสีแท้ด้วยกันเอง โดยเปรียบเทียบ น้ำหนักอ่อนแก่กับสีขาว – ดำ

        เราสามารถเปรียบเทียบระหว่างภาพสีกับภาพขาวดำได้อย่างชัดเจนเมื่อนำภาพสีที่เราเห็นว่ามีสีแดงอยู่หลายค่า ทั้งอ่อน กลาง แก่ ไปถ่ายเอกสารขาว-ดำ เมื่อนำมาดูจะพบว่า สีแดงจะมีน้ำหนักอ่อน แก่ ตั้งแต่ขาว เทา ถึงดำ นั่นเป็นเพราะว่าสีแดงมีน้ำหนักของสีแตกต่างกันนั่นเอง

    
 สีลดน้ำหนักลงด้วยการใช้สีขาวผสม ( tint)
 
   

 สีเพิ่มขึ้นปานกลางด้วยการใช้สีเทาผสม ( tone)
 
   

สีเพิ่มน้ำหนักขึ้นด้วยการใช้สีดำผสม ( shade)

7.บริเวณว่าง (Space)

ในงานทัศนศิลป์หรืองานออกแบบทั้งสองมิติและสามมิติ ที่ว่าง (space) เป็น

ส่วนประกอบสำคัญที่ทำให้ผลงานเกิดความงาม ความน่าสนใจ โดยธรรมชาติแล้วที่ว่างเป็น

สิ่งที่ค่อนข้างซับซ้อน เพราะเราไม่สามารถกำหนดที่ว่างให้เป็นรูปทรงได้เองด้วยตาเปล่า บทบาท

ของที่ว่างจะปรากฏก็ต่อเมื่อมีทัศนธาตุอื่นๆ มาแสดงหรือแทนที่ ทัศนศิลป์แต่ละประเภท

ใช้ที่ว่างต่างกันไปตามลักษณะของงาน จิตรกรรมใช้ที่ว่างที่เป็น 2 มิติ แต่อาจทำให้เกิดการ

ลวงตาเห็นเป็น 3 มิติได้ด้วยการนำทัศนธาตุต่างๆ มาประกอบเข้าด้วยกัน ประติมากรรมใช้

ที่ว่างจริงล้อมรอบผลงานและเจาะทะลุรูปทรงที่เป็น 3 มิติ สถาปัตยกรรมใช้ที่ว่างจริงเช่นเดียวกับ

ประติมากรรมและยังมีที่ว่างให้เราสามารถเข้าไปอยู่ภายในได้ (ชลูด นิ่มเสมอ. 2539: 65)

ความหมายของที่ว่าง

เมื่อพูดถึงคำว่า “ที่ว่าง” ภาพในใจจะแยกความว่างออกจากสิ่งที่มีตัวตนได้อย่าง

ชัดเจน เราสามารถรับรู้ความเป็นที่ว่างได้หลายรูปแบบ ในงานสองมิติที่ว่างอาจวัดได้จากความ

กว้างและความยาว และสามารถวัดความลึกได้ในงานสามมิติ

นักการศึกษาหลายท่านได้ให้ความคิดเห็นเกี่ยวกับที่ว่างไว้ดังนี้

ชลูด นิ่มเสมอ (2539: 98) ให้คำจำกัดความของที่ว่างดังนี้

ที่ว่าง หมายถึง

1. ปริมาตรที่รูปทรงกินเนื้อที่อยู่

2. อากาศที่โอบรอบรูปทรง

3. ระยะห่างระหว่างรูปทรง (ช่องไฟ)

4. ปริมาตรของที่ว่างที่ถูกล้อมด้วยขอบเขต (space , volume)

5. แผ่นภาพ 2 มิติที่จิตรกรใช้เขียนรูป

6. การเขียนภาพลวงตาให้เกิดความลึกในงานทัศนศิลป์ 2 มิติ

7. ปฏิกิริยาระหว่างสีกับรูปทรงทำให้เห็นเป็นความลึกตื้นของพื้นผิว (ในงานออพ

อาร์ต)

          1.1 ที่ว่างจริงและที่ว่างลวงตา ที่ว่างจริง เป็นสิ่งที่ปรากฏในความเป็นจริง

โดยมีธรรมชาติเป็นแม่บทในการศึกษาเรื่องที่ว่างได้เป็นอย่างดี ทะเลทรายมีพื้นผิวทำให้เกิด

ระนาบของที่ว่าง เนื่องจากแสงและเงาเป็นที่ว่างที่สว่างตัดกับที่ว่างในความมืด เทือกเขาที่ซ้อน

ทับกันมีความชัด ความไม่ชัดในรายละเอียด แยกความเป็นที่ว่างต่างๆ กัน หรือทะเลสีเขียวคราม

ถูกตัดด้วยสีขาวของใบเรือ เช่นนี้เป็นต้น (ทิพย์สุดา ปทุมานนท์. 2535: 56)

มนุษย์สามารถอธิบายถึงความเป็นที่ว่างของสิ่งที่มองเห็น เขาสามารถ

ตัดสินใจในเรื่องของตำแหน่ง ทิศทางและระยะของสิ่งต่างๆ ที่มองเห็นได้ด้วยการสร้าง

ความสัมพันธ์ของสิ่งนั้นกับตัวเขาเองโดยยึดตัวเองเป็นศูนย์กลาง เช่น การเคลื่อนศีรษะ

เคลื่อนสายตา เคลื่อนร่างกายของเขาเอง ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งของภาพ ซึ่ง

เกิดขึ้นที่ฉากรับภาพของสายตา

ภาพที่ 5.3 ทะเลทรายซึ่งมีแสงและเงาเป็นที่ว่างที่สว่าง ตัดกับที่ว่างในความมืด

ภาพที่ 5.4 ภาพภูเขาที่มีระยะชัดตื้น แยกความเป็นที่ว่างที่ต่างกัน

 8. พื้นผิว ( Texture )

หมายถึง ส่วนที่เป็นพื้นผิวของวัตถุที่มีลักษณะต่าง ๆ กัน เช่น เรียบ ขรุขระ หยาบ มัน นุ่ม ฯลฯ ซึ่งเราสามารถมองเห็นและสัมผัสได้ การนำพื้นผิวมาใช้ในงานศิลปะ จะช่วยให้เกิดความเด่นในส่วนที่สำคัญ และยังทำให้เกิดความงามสมบูรณ์
    ลักษณะที่สัมผัสได้ของพื้นผิว มี  2  ประเภท คือ
  
            1. พื้นผิวที่สัมผัสได้ด้วยมือ หรือกายสัมผัส เป็นลักษณะพื้นผิวที่เป็นอยู่จริง ๆ ของผิวหน้าของวัสดุนั้น ๆ ซึ่งสามารถสัมผัสได้จากงานประติมากรรม งานสถาปัตกรรม และสิ่งประดิษฐ์อื่น ๆ
            2. พื้นผิวที่สัมผัสได้ด้วยสายตา จากการมองเห็นแต่ไม่ใช่ลักษณะที่แท้จริงของผิววัสดุนั้น ๆ เช่น การวาดภาพก้อนหินบนกระดาษ จะให้ความรู้สึกเป็นก้อนหินแต่ มือสัมผัสเป็นกระดาษ  หรือใช้กระดาษพิมพ์ลายไม้ หรือลายหินอ่อนเพื่อปะ ทับ บนผิวหน้าของสิ่งต่าง ๆ เป็นต้น ลักษณะเช่นนี้ถือว่า เป็นการสร้างพื้นผิวลวงตา ให้สัมผัสได้ด้วยการมองเห็นเท่านั้น 
         

     ผิวลักษณะต่าง ๆ จะให้ความรู้สึกต่องานศิลปะที่แตกต่างกัน พื้นผิวหยาบจะ ให้ความรู้สึกกระตุ้นประสาท หนักแน่น มั่นคง แข็งแรง ถาวร ในขณะที่ผิวเรียบ จะให้ความรู้สึกเบา สบาย การใช้ลักษณะของพื้นผิวที่แตกต่างกัน เห็นได้ชัดเจน จากงานประติมากรรม และมากที่สุดในงานสถาปัตยกรรมซึ่งมีการรวมเอาลักษณะ ต่าง ๆ กันของพื้นผิววัสดุหลาย ๆ อย่างเช่น อิฐ ไม้ โลหะ  กระจก  คอนกรีต หิน ซึ่งมีความขัดแย้งกันแต่สถาปนิกได้นำมาผสมกลมกลืนได้อย่างเหมาะสม ลงตัวจน เกิดความสวยงาม